Sài Gòn, Chủ Nhật ngày 13/11/2022….Bạn chọn làm gì để gặm nhấm cơn mưa ngoài trời ? Mình chọn cách pha 1 ly caffe, tìm đọc một cuốn sách “gối đầu giường” của mình – Tôi tự học của tác giả Nguyễn Duy Cần (Thu Giang).
Tôi tự học là một cuốn sách mà mình biết qua sự gợi ý của một người bạn. Đọc xong Tôi tự học, trong lòng mình bị lạc vào vòng xoáy giữa sự hào hứng và tiếc nuối. Hào hứng vì cuốn sách quá hay, xứng đáng là cuốn sách “gối đầu giường”. Còn tiếc nuối vì mình không đọc được sách sớm hơn (nhưng thật ra mình nghĩ cũng không quá muộn). Có thể coi Tôi tự học là “kim chỉ nam” cho các bạn, nhất là các bạn trẻ đến với con đường “sáng suốt” qua phương pháp tự học. Bằng cách phân tích chuyên sâu về phương pháp tự học sẽ giúp cho các bạn học sinh – sinh viên hiểu được cách để học tập – rèn luyện và phát triển bản thân, khác hẳn với những kiến thức khô khan và nhồi nhét ở môi trường giáo dục truyền thống.
Mục lục
Đôi nét về tác giả Nguyễn Duy Cần
Tác giả Nguyễn Duy Cần, hiệu là Thu Giang (1907-1998), ông sinh ra tại Mỹ Tho, Tiền Giang. Ông là một học giả nổi tiếng của nước ta vào khoảng những năm 50-60. Ngoài việc là nhà văn ông còn tham gia viết báo và dạy học.
Sách của ông bao gồm thể loại học làm người, nghệ thuật sống, chuyên khảo và Dịch Đạo. Tiêu biểu cho các tác phẩm của ông là bộ bốn sách tự học (Tôi tự học, Óc sáng suốt, Thuật tư tưởng, Để thành nhà văn), và nhiều cuốn khác như Cái dũng của thánh nhân, Cái cười của thánh nhân, Thuật xử thế của người xưa, Thuật yêu đương…
Những năm cuối đời, Nguyễn Duy Cần không tiếp tục viết sách mà lui về ở ẩn. Năm 1991, ông chuyển về sống ở Bình Thạnh (Sài Gòn) và mất ở đây vào năm 1998. Ông đã để lại cho đời nhiều bộ sách có giá trị và các tác phẩm của ông đã vượt qua được thử thách khắc nghiệt của thời gian.
Về tác phẩm Tôi tự học
Tôi tự học được tác giả Thu Giang xuất bản lần đầu tiên vào năm 1961. Tôi tự học cùng với Óc sáng suốt, Thuật tư tưởng và Để thành nhà văn nằm trong bộ 4 sách tự học. Riêng 2 cuốn Tôi tự học và Óc sáng suốt với nội dung bổ sung cho nhau về phương pháp rèn luyện nền tảng con người, phương pháp tư duy và học tập.
Tôi tự học là một minh chứng cho chính nội dung trong cuốn sách được tác giả viết ra:
“Đành rằng trong buổi giao thời này vàng thau còn lẫn lộn, nhưng những ai đã chịu được thử thách của thời gian, ít nhiều đã chứng minh được giá trị tương đối của tác phẩm mình rồi.”
Cuốn sách tuy đã xuất bản được hơn nửa thế kỷ nhưng vẫn cung cấp đủ và đúng những kiến thức và bài học cho chúng ta. Những tư tưởng trong cuốn sách sách vẫn có thể áp dụng cho đến ngày hôm nay. Hay như trích dẫn của André Maurois (một tác giả người Pháp) được Thu Giang dẫn vào trong sách như sau:
“Chúng ta nên tin cậy nơi sự lựa chọn của các thế kỷ đã qua. Một người có thể lầm, một thế hệ có thể lầm nhưng cả nhân loại không thể lầm. Homère, Shakespeare, Molière chắc chắn là những người xứng đáng với danh tiếng của họ. Chúng ta sẽ chuộng các tác giả này hơn là các nhà chưa chịu sự thử thách của thời gian”
Tác giả Thu Giang không thể mang ra so sánh được với các nhà văn hay nhà viết kịch vĩ đại tầm cỡ thế giới như trên. Nhưng đối với những người con đang chảy dòng máu rồng tiên trong người thì chúng ta cũng không nên bỏ qua các tác phẩm của các học giả Việt như Thu Giang và ở đây đang nói đến là Tôi tự học.
Ai nên đọc tác phẩm Tôi tự học
Tôi tự học là một tác phẩm nằm trong loạt sách “Học Làm Người” của tác giả Thu Giang. Tôi tự học hướng đối tượng đến các bạn thanh thiếu niên đang ngồi trên ghế nhà trường, nhằm bổ sung kiến thức và hành trang cho việc học ngoài những nội dung được giảng dạy truyền thống. Tuy nhiên, các bạn ngoài lứa tuổi trên cũng có thể chọn đọc vì tính truyền tải sâu sắc về phương pháp tự học của cuốn sách. Suy cho cùng thì vấn đề học và tự học ở bất kì độ tuổi, giới tính hay nghề nghiệp nào cũng vô cùng cần thiết.
Có một điều mà hầu hết các bạn mới đọc sách giống như mình phân vân. Là nên chọn đọc thể loại nào ? Và cuốn sách nào thì đáng để đọc ? Nhiều bạn chọn cách nhờ sự tư vấn của bạn bè, người thân hay những người có “uy tín”, hoặc cũng có thể “hỏi chị google”. Nhưng với thực trạng nhiều đơn vị bán sách PR quá mức, hoặc nhiều reviewer nhận tiền từ affiliate…Nên sẽ đưa ra những lựa chọn không hợp lý cho người đọc. Nếu bạn có đang phân vân về vấn đề chọn sách thì cũng không nên bỏ qua cuốn sách này. Ngoài ra, cuốn sách còn cung cấp các kiến thức chuyên sâu nhưng khá dễ hiểu về cách đọc sách, cách tự học,…
Điểm thích và không thích sau khi đọc tác phẩm
“Đọc sách mà tin cả sách, cũng như đọc sách mà bất cứ câu nào cũng phản đối là hai thái độ không nên có của một người đứng đắn. Đọc sách mà phản ứng lại với sách là cái quyền, hơn nữa, là phận sự của mỗi người. Nhưng, ta chỉ có cái quyền đó, cái phận sự đó khi nào ta đã làm hết sức ta để đứng theo quan niệm của tác giả…”
Điểm không thích
Như tác giả đã đề cập trong cuốn sách của mình, đọc sách là phải sử dụng cả óc phản bác, sử dụng óc phản bác trong khi đọc sách cũng giống như việc “con tằm ăn dâu nhả tơ” hay “con chiên ăn cỏ cho bộ lông”. Nói thế có nghĩa là việc đọc sách mà không có ý kiến tin tưởng, hy vọng hay phản bác lại thì sẽ “không tiêu hóa” được cuốn sách.
Điểm khiến mình không thích sau khi đọc cuốn sách thì có vẻ như chỉ có một. Về ngôn từ của cuốn sách có thể đã không còn “dễ tiếp cận”. Điều này cũng có thể hiểu vì cuốn sách đã được xuất bản hơn nửa thế kỷ, nên ngôn từ vào thời điểm tác giả sử dụng đã trở nên “cũ” so với hiện tại. Nhưng theo mình đây cũng có thể là một “điểm nhấn” thú vị của cuốn sách, nó giúp mình mở rộng thêm vốn ngôn từ, tuy cũ nhưng rất sâu xa hàm ý. Và việc làm quen với những từ ngữ trong cuốn sách cũng giúp cho bạn bớt bỡ ngỡ nếu có tìm hiểu những cuốn sách khác của tác giả Thu Giang.
Điểm ấn tượng
Sẽ có bạn thắc mắc tại sao mình lại sử dụng tiêu đề “Điểm ấn tượng” thay vì “Điểm thích”. Bởi khi đọc Tôi tự học lần đầu (và những lần sau) đều để lại cho mình sự phấn khích và ấn tượng đặc biệt. Tuy là một cuốn sách phát triển bản thân nhưng Tôi tự học lại khiến mình ngược dòng cảm xúc từ cười một mình đến trầm ngâm suy ngẫm. Cuốn sách cung cấp rất chi tiết về phương pháp tự học, nhưng khác với những cuốn sách “thương mại” khác, Tôi tự học mang đến cho mình một kiến thức tuy cũ nhưng không kém phần “tân kỳ”.
Nói cũ là vì những kiến thức tự học cũng đã được nhắc đến nhiều trong những cuốn sách khác, có thể kể đến như Bí quyết học đâu nhớ đó, Phương pháp đúng hiệu quả cao, Người thông minh học tập như thế nào, 7 loại hình thông minh…Nhưng phần đa, các tác phẩm trên được các tác giả Âu Châu viết, về tư tưởng và môi trường có thể không hợp với người Việt. Chính yếu, phần “tân kỳ” trong cuốn sách được dàn trải xuyên suốt nội dung cuốn sách. Ngay ở cả lời tựa:
“…Dĩ nhiên là khi biên chép lại, tác giả nhìn nhận rằng nó đã giúp được rất nhiều cho mình, và như thế cũng có nghĩa là rất có thể nó sẽ không giúp ích gì cho những ai khác có những thiên tư cùng năng khiếu khác mình. Vì vậy mới có tên làm tựa sách là Tôi tự học mà không dám đề là Tự học suông, như các sách cùng loại đã xuất bản…”
Tác giả đã chỉ ra một thực tế mà đến bây giờ còn chính xác, rất nhiều những cuốn sách 60 năm sau (kể từ ngày đầu Tôi tự học xuất bản đến nay) vẫn còn mang tư tưởng cá nhân với ý nghĩ áp đặt ngay cả trong tựa đề, hoặc chỉ làm vậy để “câu view”. Thật là một hạng rẻ tiền!
Đặc biệt tác giả Thu Giang chú trọng vào phương pháp rèn luyện nền tảng văn hóa vững chắc về cả bề sâu lẫn bề rộng. Một trong những cái lỗi mà đông phần lớp trẻ ngày nay mắc phải, đó là bỏ qua bề sâu để và bước chân vào bề rộng. Cái học về bề rộng có vẻ sẽ dễ dàng để tiếp thu hơn, dễ dàng “áp dụng” cho mọi tình huống trong cuộc sống. Kiểu “áp dụng” mình xin để vào ngoặc kép, kiểu “áp dụng” mơ hồ, biết nhưng thực không biết, rõ nhưng thực mờ nhòa.
Cũng có những kiến thức “cũ người mới ta”, mà may mắn bản thân cũng là người được đón nhận những kiến thức mới. Những phương pháp đọc sách, chọn sách,…mà trước đây mình đã nhận thức rối mờ đều được giải tỏa. Cũng nên lưu ý là cuốn sách không chỉ mỗi ta cách đọc, chọn sách, mà sách chỉ là một phương tiện rèn luyện chính yếu mà tác giả chỉ ra trong phương pháp tự học.
Một điểm nhấn mà mình cũng khá thích ở cuốn sách là tác giả trích dẫn vào trong tác phẩm của mình những câu nói của các học giả từ Âu đến Á. Việc tìm chọn những trích dẫn thâm thúy như vậy cũng là một công phu, mỗi trích dẫn có thể hàm chứa nội dung của một chương trong cuốn sách. Và mình cũng có sưu tầm những trích dẫn ấn tượng nhất vào sổ tay của mình, cũng là một cách để “tiêu hóa” cuốn sách.
Lời kết
Những kiến thức mình tiếp thu từ Tôi tự học là vô cùng lớn để có thể viết ra được bằng vốn ngôn từ hạn hẹp của bản thân. Và đây cũng là một bài viết review mình viết qua vài lần đọc, mình sẽ bổ sung cho bài viết vào những lần sau, vào những thời điểm bản thân phát triển hơn để nhận ra cái hay của cuốn sách. Và để nói một lời kết cho bài review sách Tôi tự học này, thì mình xin phép được dùng một từ “hay” và nếu để trả lời cho câu hỏi có nên mua đọc hay không thì chắc chắn là nên rồi. Mình có gợi ý cuốn này cho một số người bạn của mình, và nếu có cơ hội thì hãy mua sách trên Tiki của NXB Trẻ nha các bạn.
